काठमाडौ, वैशाख २८ - कुनै पनि मुलुकमा महाविपत्ति पर्दा हामी सहयोगको हात बढाउन पछि पर्दैनौं । नेपाल हाम्रो पुरानो मित्र हो । हामीबीच निकै घनिष्ठ सम्बन्ध छ । विकास र राजनीतिक स्थायित्वका लागि क्रियाशिल मुलुक एकै पटक यस्तो विपत्तिमा पर्दा सघाउनु हाम्रो मानवियतासँगै मित्रताको हात पनि छ ।
यही मानवताको भावना लिएर उद्धार र राहतमा सहयोग गर्न हाम्रा सेना आएका हुन् । तिनको अन्य कुनै योजना छैन । खोजी तथा उद्धारमा आएकाहरु र्फकन थालिसकेका छन् । लामो समय बस्ने कुनै योजना होइन । तर राहतका लागि नेपाल सरकारको आग्रहमा हामी केही समय रहन्छौं । बाटो नभएको स्थानमा राहत पुर्याउने कार्यमा हाम्रा हेलिकोप्टर तथा विमान उपयोगी भएका छन् । नेपालको विमानस्थल सानो हुँदा सहयोगमा केही जटिलता र चुनौति रहे पनि अहिले ब्यवस्थापन भएको छ ।
हामी मात्र होइन विभिन्न मुलुकको सहयोग र सहकार्यले यो अवस्थामा आइपुगेका हौं । खोजी र उद्धार सकिए पनि राहत र पुर्नवासका लागि हामीले ध्यान दिनुपर्ने छ । हामी सहयोग गर्न तयार छौ । सरकारको औपचारिक माध्यममार्फतै हामीले सहायोग गर्ने हो । तर यसो भनिरहदा युएसएआइडीका पुराना पात्रहरुसंग मिलेर पनि सहयोग अघि बढाएका छौं । सरकारी निकाय, पार्टनर संघसंस्था लगायतबाट यस्ता सामागि्रहरु पिडितकहाँ पुर्याउन सहयोगी बन्ने छौ ।
भुकम्प गएको दिनदेखी अहिलेसम्म लगातार काम गरिरहेका छौं। नेपालीको हितका लागि काम गरेका छौं । तर बाहिर चलेको हल्लाले हाम्रा कर्मठ सेनाहरुलाई हतोत्साहित गर्ने काम हुनेछ ।
भुकम्प यता अमेरिकी सरकारले दुइ करोड ९० लाख अमेरिकी डलरभन्दा बढि मानवीय राहत कार्यका लागि उपलब्ध गराएका छौ । उक्त सहायताले भुकम्पका सबै भन्दा बढि प्रभावित ब्यक्तिहरुलाई बसोबास सामाग्री, महत्वपूर्ण औषधि, सुरक्षित पिउने पानी, सुधार गरिएका सरसफाई सेवा तथा स्वास्थ्य सामाग्री प्रदानमा सहयोग पुर्याइरहेको छ ।
हामीले लामो समयदेखि नेपाल भुकम्पिय जोखिममा छ भनेर पूर्वतयारीका कार्यक्रमहरु गर्दै आएका थियौं । नेपाली सेना, शसस्त्र प्रहरी लगायतसँग यसबारे कार्यक्रम गरेका थियौं । गृह र रक्षा मान्त्रालयमा यसको पूर्व अवस्थाबारे छलफलहरु भएका थिए । अमेरिकी अन्तराष्ट्रिय सहयोग नियोग -युएसएआइडी) विपत सहायता प्रतिकार्य टोली (डार्ट) ले अमेरिकी राहत प्रयत्नहरुको नेतृत्व गरिरहेको छ । डार्टमा २० मानविय कर्मचारी र भर्जिनियाको फेयर फ्याक्स काउन्टी तथा क्यालीफोर्नियाको लस एन्जलस काउन्टीका गरी एक सयभन्दा बढि शहरी खोज तथा उद्धार सम्वन्धी कार्यकर्ता संलग्न छन् ।
भुकम्पका कारण घरहरु क्षती भएका हजारौं परिवारलाई बसोवासको बन्दोबस्त गर्न यूएसएआइडीले प्लास्टिकका टिकाउ पालहरु वितरण गरेको छ । युएसएआइडीका साझेदारहरुसंग समन्वयमा उक्त सामाग्रीहरु गोरखा, सिन्धुपाल्चोक र काठमाडौं जिल्लाहरुमा हेलिकोप्टर र ट्रकहरु मार्फत पुर्याइएको छ । अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयको संयुक्त कार्यदल जेटिएफ-५०५ मार्फत राहत प्रयत्नमा सहयाता पुर्याउनुका साथै डार्टलाई सहयोग गरिरहेको छ । जेटिएफ अगाडी डार्टको सहयोगार्थ २० जनाभन्दा बढि संयुक्त मानविय सहायता सर्वेक्षण टोली नेपाल खटाइएको हो । निजामति सैन्य मामिला संयोजकको कार्यालयका युएसएआइडी अधिकृत सामेल थिए । मानविय सहायता सर्वेक्षण टोलीको नेतृत्व थर्ड मरिन एक्सपेडिसनरी वि्रगेड कमान्डर वि्रगेडियर जनरल पल केन्नडीले गरीरहेका छन् । राहत कार्याक्रमलाई सहयोग गर्न अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयले दुई यूएच १ वाई हुय हेलिकोप्टर तथा चार टिल्ट-रोटर एमभी-२२ ओस्प्रे विमानको साथै अमेरिकी सेनाका एक दस्ता उपलब्ध गराएको छ । डार्ट तथा युएन लजिस्टिक क्लस्टरसंगको समन्वयमा अमेरिकी सेनाका बायुयानहरुद्धारा नेपालको प्रभावित क्षेत्रहरुमा राहत समागि्र पुर्याउने कार्य जारी छ । रामेछाप जिल्लामा ओस्प्रे विमानले ६ हजार किलोभन्दा बढि खाद्यान्न, पानी तथा कपडा र एक हजार २ किलो बसोबास सामाग्री पुर्याएको छ । ओस्प्रेको विषयमा तथ्यहिन कुरा बाहिर आएको सुनियो । तर नेपाल जस्तो भौगोलिक क्षेत्रमा यसको उपयोगिता महत्वपूर्ण छ । यसले निकै दुर्गममा राहत पुर्याउन उपयोगी छ ।
बारि अमेरिकी सेना मात्र होइन अन्यबारे पनि अनेकन हल्ला चलेका छन् । सबै निराधार हुन् । हामी भित्र नेपाली सेनाको संयोजनमा काम गर्दै आएका छौं । कहि पनि अमेरिकी सेनाले आफ्नो स्वेच्छाले काम गरेका छैनन् । बहुराष्ट्रिय सेना परिचाल केन्द्र अन्तरगत रहेर हामीले काम गर्दै आएका छौ । हामी नेपाल सरकारको समन्वय भन्दा बाहिर गएका छैनौं । अहिले राहतमा बढि जोड दिएका छौं । वर्षा यामअगाडि सर्वसाधारणलाई त्यसबाट बच्न सक्ने अवस्था सिर्जना गर्न आवश्यक छ । महाभुकम्पको विपत्तीले धेरै पाठ सिकाएकाले यसमा अब पूर्व तयारीहरु गर्न पर्ने भवनको आचरसंहिता लागू हुनुपर्ने जस्ता विषयहरु छन् ।
नेपाल सरकारले धेरै कुराहरु गर्ने भनेको छ । यसमा हाम्रो साथ र सहयोग रहनेछ । सबै सहयोग सरकारमार्फत भन्ने भन्दा पनि सहयोगी एजेन्सीहरुबाट पनि जानेछ । यसलाई अन्यथा लिन मिल्दैन । राष्ट्रसंघ अन्तरगतका संस्थाहरुमार्फत पनि सहयोग गर्ने हो । अहिले जनतालाई सहयोग चाहिएको अवस्थामा पुराना संरचनामार्फत जाने सहयोग नियमित नै रहनेछ । यो विषय हामी आफै पनि गम्भिर छौ । सरकारको प्रभावकारितामा जोड दिदै सहयोग नियमित गर्ने हो । नेपाल सरकारले गर्ने भनिएको सहयोगमा पनि हामीले जोड दिनेछौ ।
अमेरिकी सेना, उद्धारका लागि निकै कहलिएकाले पनि हामीले उनीहरुको महासुस गरेर नै नेपाल बोलाएका हौ । यो अमेरिकी नियोगको मात्र तयारी होइन् । यो सरकारसंगको समन्वयमा नै हामी आएका हौ । हाम्रो नेपालमा सहयोग गर्ने भन्दा अन्य कुनै प्रयोजन नभएको सबैलाई स्पष्ट पार्न चाहन्छु । नेपालमा हाम्रा सेना अहिलेमात्र होइन धेरै सहकार्यको लागि आइरहेकाले अहिलेको बसाईलाई अन्यथा कसरी लिने र? उद्धार कार्यमा आएका फर्किन थालेका छन तर राहतको लागि थप सेना र हेलिकोप्टर पनि आउँदैछ ।
(अमेरिकी राजदूत बोडी र अमेरिकी सेनाका जनरल केन्नडीसँगै रहेर चन्द्रशेखर अधिकारीले गरेको कुराकानीमा आधारित)